Endoskopi

Endoskopi, ucunda kamera olan 8-10 mm kalınlığında son derece yumuşak bir boruyla görüntülenen bölgelerin bir monitöre aktarılması suretiyle, içi boş organların (Yemek borusu, mide, oniki parmak bağırsağı ve kalın bağırsak) incelenmesini sağlayan bir yöntemin genel adıdır. Eğer bu işlem yemek borusu, mide ve oniki parmak bağırsağı için ağızdan girilerek yapılıyorsa gastroskopi, anüs yoluyla girilerek yapılıyorsa kolonoskopi adını alır. Bu cihazlara sırasıyla gastroskop ve kolonoskop denir.

Gastroskopi

Mide kanaması, mide ve oniki parmak ülseri, gastrit, reflü, yemek borusu iltihabı, mide polipleri, mide kanseri gibi hastalıkların tanısında kullanılır. İşlem esnasında tespit edilen lezyonlardan biyopsi almak, polip ve yabancı cisimleri çıkarma ve kanamaları durdurmak gibi işlemler yapılabilmektedir.

Kimler Gastroskopi Yaptırmalıdır?

Doktorlar değişik tıbbi nedenlerden dolayı gastroskopi yapılmasını önerebilirler. Aşağıda bunların en önemlileri sıralanmıştır:

· Uzun süreli mide yakınmaları olan kişiler

– Midede yanma

– Ekşime

– Hazımsızlık

– Yemeklerden sonra şişkinlik

– Ağıza acı/ekşi su gelmesi

– Yemekten sonra göğüste yanma hissi

· Orta ve ileri yaşta yeni beliren mide şikâyetleri olan kişiler

· Tıbbi tedaviye yanıt vermeyen sindirim sistemi sorunları yaşayan kişiler

· Reflü yakınmaları olanlar

· Mide kanaması geçirmiş ya da geçirmekte olan hastalar

· Kansızlığı olan kişiler

· Yutma güçlüğü olanlar

· Mide kanseri şüphesi olanlar

· Birinci derecede akrabalarında mide, kalın bağırsak kanseri veya sindirim sisteminin diğer malign hastalıkları olan kişiler

· Başka yöntemlerle sebebi tespit edilemeyen karın ağrısı şikâyeti olanlar

Kolonoskopi

Anüsten girilerek öncelikle bu bölgede anal fissür, fistül, hemoroid gibi anal kanal hastalıkları araştırılır. Akabinde bağırsak içinde ilerleyerek kanama, ülser, tümor gibi lezyonlar kontrol edilir. Kanserin öncesi olarak bilinen polipler çıkartılarak ileride oluşabilecek kanserden hasta korunmuş ve tedavi sağlanmış olur. Kolonoskopi cihazıyla kalın bağırsakların yalnızca son 40 cm’lik bölümünün (Rektum ve sigmoid kolon) incelenmesine ise rektosigmoidoskopi denir. Kolonoskopik incelemenin daha kısıtlı bir bağırsak bölümüne uygulanmasıdır.

Kimler Kolonoskopi Yaptırmalıdır?

Doktorlar değişik tıbbi nedenlerden dolayı kolonoskopi yapılmasını önerebilirler. Aşağıda bunların en önemlileri sıralanmıştır:

· Dışkılama alışkanlığında kabızlık veya ishal yönünde değişiklik belirmesi

· Makattan kan gelmesi veya dışkıda gizli kan testinin pozitif bulunması

· Daha önce kalın bağırsak kanseri veya polibi saptanan ve tedavi görmüş hastaların takibi

· Kansızlık (anemi)

· Başka yöntemlerle sebebi tespit edilmeyen karın ağrısı şikâyeti

· İnflamatuar bağırsak hastalığı (Ülseratif kolit, Crohn hastalığı) olanlar

· Birinci derece akrabalarda kalın bağırsak kanseri olanlar

Bunların yanı sıra gelişmiş toplumlarda, 50 yaşını geçmiş herhangi bir şikâyeti olmayan bireylere polip ve kanser taraması amacıyla kolonoskopi yapılmaktadır. Kalın bağırsak kanserlerinin büyük bölümü polip adını verdiğimiz yumruların zaman içinde habis değişiklik göstermesi neticesinde gelişir. Poliplerin bulunup çıkartılması kalın bağırsak kanserinin engellenmesinde önemli bir adımdır. Birinci derecede akrabalarında bağırsak kanseri olanlarda taramaya 40 yaşında veya kanserin belirdiği yaşın 5-10 yıl öncesinde (Hangisi daha erkense) başlanmalıdır.

Perkutan Endoskopik Gastrostomi (PEG):

PEG, ağız yoluyla gıda alamayan hastaların beslenmesini sağlamak amacıyla karın duvarından geçirilen esnek bir tüpün mideye yerleştirilmesi işlemidir. Bu uygulama katı-sıvı gıdaların ve ilaçların yemek borusundan geçmeksizin doğrudan mideye ulaşmasını sağlar. Bu yöntem özellikle uzun süre yoğun bakımda yatan, herhangi bir sebepten dolayı yutma refleksi kaybolmuş hastaların beslenmesi için uygundur.

Tüm bu işlemler, kolunuzdan açılmış olan bir damar yolu vasıtası ile verilen ve uyku haline (sedasyon) yol açan ilaçlar sayesinde ağrısız ve konforlu bir biçimde yapılmaktadır.

Endoskopik İşlemlerde Hazırlık ve Sonrası:

1. İşlem için hastaneye gelindiğinde midenin boş olması gereklidir. Bu nedenle en az 6 saat açlık gerekmektedir.

2. Üst gastrointestinal sistem endoskopisi (Gastroskopi) için midenin boş olması yeterli iken alt gastrointestinal sistem endoskopisi (Kolonoskopi) için açlığa ilave olarak bağırsak temizliğine de ihtiyaç vardır. Bunun için işlemden bir gün önce sulu-berrak gıda ile beslenmeye geçilmesi, bol su içilmesi ve ağız yoluyla müsil etkili ilaçlar alarak bağırsakların boşaltılması önerilir. İşlem randevusu verilirken hastaya gerekli bilgilendirme yapılır.

3. Düzenli kullanılan ilaçlar işlemden en az 6 saat önce su ile alınabilir. Aspirin, kan sulandırıcı ilaçlar, diyabetik ilaç veya insülin kullanıyorsanız lütfen doktorunuza bildiriniz.

4. Herhangi bir ilaca karşı alerjiniz varsa lütfen doktorunuza bildiriniz.

İşlem sonrasında hasta, dinlenmesi için hasta odasına alınır. Uygulanan ilaçların etkisi nedeniyle bir süre (30-60 dakika) istirahat eder. Daha sonra endoskopi ünitesi personeli gözetiminde giyinip hastaneden ayrılabilir. Eve dönerken araç kullanılmaması ve bir refakatçi eşliği önerilir. Günün geri kalanının evde dinlenerek geçirilmesi uygun olacaktır.

İşlemden 30-60 dakika sonra sulu-yumuşak yiyecekler yenilebilir. İşlem gününde çok katı, çok sıcak, çok soğuk, gaz yapıcı, yağlı ve baharatlı gıdalar alınmamalıdır.

Endoskopik incelemenin detayları yazılı ve görseli bir rapor olarak hastaneden ayrılmadan önce hastaya sunulur. Biyopsi ve polip alma gibi işlemler de yapılmışsa patoloji sonuçlarının çıkışına göre bilgilendirme yapılır.

Uygulanan işlem nedeniyle karında hafif şişkinlik-gaz hissi, boğazda hafif yanma hissedilebilir. Bu bulgular geçicidir. Gittikçe şiddetlenen ağrı, bulantı-kusma, ateş veya kanama olması durumunda hasta mutlaka hekimini aramalıdır.